AFN HOYKHN BARG - ON THE HIGH MOUNTAIN
Afn hoykhn barg un afn grinem groz
shmayen zikh di daytshn aropgelozt di noz.
--Vos hot es getrofn, daytshele barim?
--Okh, m’hot undz gegebn dos vegele fun krim.
--Zayt-zhe nit broygez, zayt-zhe nit in kas,
vos iz mit Kavkaz un vos iz mit Donbas?
--Nu, s’hot dortn Hitlir geplanevet gesheft:
Oysgrobn di koyln, oyspampn dem neft.
Nu, s’hot undz dem veg farmakhtevet der Rus,
hobn mir fun dort zikh oftrogn gemuzt.
--Zog, fun Ukraine vos zaynt ir avek?
--Mir hobn oykh dort keyn honik nit gelekt.
--Vos-zhe far voyakes zaynt ir dos atsind?
--ekh, fun ale zaytn iz undz vi un vind.
Do nit shtey un do nit gey –dos iz nit gut
Daytshland iz af tsores, Hitlir iz kaput.
אפן הויכן בארג און אפן גרינעם גראָז
שמייען זיך די דײטשן אראָפגעלאָזט די נאָז.
-- װאָס האָט עס געטראָפן, דײטשעלע בארים?
-- אָך, מ'האָט אונדז געגעבן דאָס װעגעלע פון קרים.
-- זייט-זשע ניט ברויגעז, זייט-זשע ניט אין קאס,
װאָס איז מיט קאװקאז און װאָס איז מיט דאָנבאס?
-- נו, ס'האָט דאָרטן היטליר געפלאנעװעט געשעפט:
אויסגראָבן די קוילן, אויספאמפן דעם נעפט.
נו, ס'האָט אונדז דעם װעג פארמאכטעװעט דער רוס,
האָבן מיר פון דאָרט זיך אָפטראָגן געמוזט.
-- זאָג, פון אוקראינע װאס זיינט איר אװעק?
-- מיר האָבן אויך דאָרט קײן האָניק ניט געלעקט.
-- װאָס-זשע פאר װאָיאקעס זיינט איר דאָס אצינד?
-- עך, פון אלע זייטן איז אונדז װי און װינד.
דאָ ניט שטײ און דאָ ניט גיי --דאָס איז ניט גוט
דייטשלאנד איז אף צאָרעס, היטליר איז קאפוט.
SHPATSIR IN VALD - A WALK IN THE FOREST
Mir zaynen ersht nekhtn gegangen
Yagedas klaybn in vald.
Gezunt zay mayn libe, mayn sheyne,
Kh’gey afn front avek bald…
– Mir hobn in vald geshpatsirt,
Kveytn gerisn, un blumen,
Oy, tayerer mayner un liber,
Gezunt funem front zolstu kumen…
– S’heybt shoyn on, libe, tsu togn,
Es vern farloshn di shtern.
Hitlern vel ikh dershlogn
Nakhdem aheym zikh umkern…
– Ot iz shoyn di zun oyfgegangen,
Likhtik vet vern der velt.
Noykem zikh in di fashistn
Z’kum mit an’orden mayn held…
– Kumen vel ikh mit an orden,
Un mitn endgiltikn zig…
Tayers! Genug mikh beygleytn,
Ker zikh aheym shoyn tsurik.
– Aheym vel ikh shoyn zikh umkern
Un dir a getrayer farblaybn,
Nor tayere mayner un liber,
Oft zolstu brivelekh mir shraybn.
– מיר זיינען ערשט נעכטן געגאנגען
יאגעדאס קלײַבן אין וואלד.
געזונט זײַ מיין ליבע, מיין שיינע,
כ׳גיי אפן פראָנט אוועק באלד…
– מיר האָבן אין וואלד געשפאצירט,
קווייטן געריסן, און בלומעּן,
אוי, טײַערער מײַנער און ליבער,
געזונט פונעם פראָנט זאָלסטו קומען…
– ס׳הייבט שוין אָן ,ליבע, צו טאָגן,
עס ווערן פארלאָשן די שטערן.
היטלערן וועל איך דערשלאָגן
נאכדעם אהיים זיך אומקערן…
– אָט איז שוין די זון אויפגעגאנגען,
ליכטיק וועט ווערן דער וועלט.
נויקעם זיך אין די פאשיסטן
ז׳קום מיט אנ׳אָרדען מײַן העלד…
– קומען וועל איך מיט אן אָרדען,
און מיטן ענדגילטיקן זיג…
טײַערס! גענוג מיך בייגלייטן,
קער זיך אהיים שוין צוריק.
– אהיים וועל איך שוין זיך אומקערן
און דיר א געטרײַער פארבלײַבן,
נאָר טײַערע מײַנער און ליבער,
אָפט זאָלסטו בריוועלעך מיר שרייבן...
YOSHKE FUN ODES - YOSHKE FROM ODESSA
Fun der haynteker milkhome vel ikh lider zingen,
Az se zol di gantse velt mit di lider klingen,
Vi s’iz forgekumn dort mit yoshke dem odeser,
Az er hot geshlogn zikh mitn daytsh af meser.
Vi er hot derzen far zikh di merderishe tsures,
Hot er bald geshvoyrn zikh: zey kurts makhn di shures.
Ay, daytshukes, vos ir halt zikh far a vazshner keyle!
Pases vet men fun aykh shnaydn, vi fun a neveyle.
Far di zoyg-kinder, vos ir hot lebedik bagrobn
Vet ir, treyfe hitsles, ayer oyskumenish hobn.
Vayl ir hot di sheyne shtot vist gemakht un khorev
Farn lebn ayern bin ikh zikh nit orev.
Dray mesles gehoglt hot durkhanand mit fayer,
Yoshke hot nit oysgelozt on a koyl zayn shpayer.
Er hot di fashistn – okh! Generikt on a shteyger,
Af der erd gefaln iz a peyger lem a peyger.
Yoshke hot dokh nor gevolt zayn foterland bashitsn,
Hot er on rakhmones zikh tserekhnt mit di fritsn –
Hitlern a muser do zikh aroptsunemen,
Yoshkes nomen vet af eybik rimen zikh un shemen.
פון דער היײַנטעקער מילכאָמע װעל איך לידער זינגען,
אז סע זאָל די גאנצע װעלט מיט די לידער קלינגען,
װי ס'איז פאָרגעקומן דאָרט מיט יאָשקע דעם אָדעסער,
אז ער האָט געשלאָגן זיך מיטן דײַטש אפ מעסער.
װי ער האט דערזען פאר זיך די מערדערישע צורעס,
האָט ער באלד געשװױרן זיך: זיי קורץ מאכן די שורעס.
איי, דײַטשוקעס, װאָס איר האלט זיך פאר א וואזשנער קיילע!
פּאסעס װעט מען פון אַײַך שנײַדן, װי פון א נעוויילע.
פאר די זויג–קינדער, וואס איר האָט לעבעדיק באגראָבן
וועט איר, טרייפע היצלעס, אײַער אויסקומעניש האָבן.
ווײַל איר האָט די שיינע שטאָט וויסט געמאכט און כאָרעוו
פארן לעבן אײַערן בין איך זיך ניט אָרעוו.
דרײַ מעסלעס געהאָגלט האָט דורכאנאנד מיט פײַער ,
יאָשקע האָט ניט אויסגעלאָזט אָן א קויל זײַן שפּײַער.
ער האָט די פאשיסטן – אָכ! גענעריקט אָן א שטייגער,
אפ דער ערד געפאלן איז א פּייגער לעם א פּייגער.
יאָשקע האָט דאָך נאָר געוואָלט זײַן פאָטערלאנד באשיצן,
האָט ער אָן ראכמאָנעס זיך צערעכנט מיט די פריצן –
היטלערן א מוסער דאָ זיך אראָפּצונעמען,
יאָשקעס נאָמען וועט אפ אייביק רימען זיך און שעמען.
KAZAKHSTAN
Es hot a shturem-vint,
A shturem-vint
Mikh farbrakht in azie arayn,
Un ikh veys shoyn gut atsind,
Gut atsind,
A s’iz do a land Kazakhstan, Kazakhstan
S’iz aza min land
aza min land
arum mit berg, vi a vant,
vi a vant
berg mit kvitshn un mit shpitsn,
tsugedekt mit vaysn shney.
Fun zey shisn dunern un blitsn
Un vintn beyze yagn zikh fun zey.
Vos zhe vilt ir, berg fun mir
Oy fun mir?
Tsi zayt ir oykhet mir geven faynt
Oy, faynt?
Kh’hob zikh shoyn ongelitn on a shir
Oy on a shir
Fun geboyrn an biz haynt
Oy biz haynt.
Zet, kh’bin gekumen a naketer a hoyler,
Nor mitn shtekele fun baytsh.
Kh’bin nantlafn funem merder un dem koyler –
Fun Hitlern dem farflukhtn daytsh.
Un di berg tuen mir zogn,
Mir zogn,
Her uf tsu veynen un tsu klagn,
al tire avdi Yaakov, hob nor nit keyn moyre,
mir zaynen berg sevetishe un konen lenins toyre.
Ale mentshn zaynen brider
Fun eyn tatn, fun eyn mamen,
Fun eyn mishpokhe ale glider
Lebn in mayn shoym tsuzamen
A Kazakh un a Kalmik,
A Oygur un a Tadzhik,
Koreyer, Rumn, Ukrayner,
Kirgizn, Osetiner un Gruziner.
Itst kumn tsu der mishpokhe nokh a glid
To zay zhe liber gast.
Ba undz bistu a brudrer, yid,
Khatsh bist ba kire shtark farhast.
Un kanst vern in der mishpokhe a ben yakir
Oy vest zikh nemn tsu der balte un dem aker.
עס האט א שטורעם–ווינט,
א שטורעם–ווינט
מיך פארבראכט אין אזיע אריין,
און איך ווייס שוין גוט אצינד,
גוט אצינד,
א ס׳איז דאָ א לאנד קאזאכסטאן, קאזאכסטאן.
ס׳איז אזא מין לאנד,
אזא מין לאנד,
ארום מיט בערג, ווי א וואנט,
ווי א וואנט.
בערג מיט קווייטשן און מיט שפיצן,
צוגעדעקט מיט ווייסן שניי.
פון זיי שיסן דונערן און בליצן,
און ווינטן בייזע יאגן זיך פון זיי.
וואס זשא ווילט איר, בערג פון מיר
אוי פון מיר?
צי זייט איר אויכעט מיר געווען פיינט
אוי, פיינט?
כ׳האב זיך שוין אנגעליטן אן א שיר
אוי אן א שיר
פון געבוירן אן ביז היינט
אוי ביז היינט.
זעט, כ׳בין געקומען א נאקעטער א הוילער,
נאר מיטן שטעקעלע פון בייטש.
כ׳בין נאנטלאפן פונעם מערדער און דעם קוילער –
פון היטלערן דעם פארפלוכטן דייטש.
און די בערג טוען מיר זאָגן,
מיר זאגן,
הער אוף צו וויינען און צו קלאגן,
אל תירא עבדי יעקב, האָב נאר ניט קיין מוירע,
מיר זיינען בערג סעוועטישע און קאָנען לענינס טוירע.
אלע מענטשן זיינען ברידער
פון איין טאטן, פון איין מאמען,
פון איין מישפאכע אלע גלידער
לעבן אין מיין שוים צוזאמען
א קאזאך און א קאלמיק,
א אויגור און א טאדזש׳ק,
קאָרייער, רומן, אוקראינער,
קירגיזן, אסעטינער און גרוזינער.
איצט קומט צו דער מישפאכע נאך אָ גליד
טאָ זיי זשע א ליבער גאסט.
בא אונדז ביסטו א ברודרער, ייד,
כאטש ביסט בא קירע שטארק פארהאסט.
און קאנסט ווערן אין דער מישפאכע א בען יאקיר
אוי וועסט זיך נעמן צו דער באלטע און דעם אקער.
MAYN PULEMYOT - MY MACHINE GUN
Ikh lig lebn pulyemyot
Un sheftshe a yidishn nign.
Arum mir iz alts shtil,
Nor s’tuen di grezelekh zikh vign.
Kh’dermon zikh mayn freylekh shtetl
Ver hot es nit gekent?
Itst iz es pust, on mentshn,
Oy di shtiber farbrent.
Nor s’iz do a royte armey,
Hot zi mir a pulyemyot gegebn,
Shlog ikh un shlog ikh di daytshn
Kedey undzere Felker zoln fray lebn.
Oy, ir viste mentshn-freser,
Oy, ir daytshishe banditn!
Hey, pulyemyot, tsil beser
Zolst keyn daytsh nit oysmitn.
איך ליג לעבן פוליעמיאָט
און שעפטשע א יידישן ניגן.
ארום מיר איז אלץ שטיל,
נאר ס׳טוען די גרעזעלעך זיך וויגן .
כ׳דערמאָן זיך מיין פריילעך שטעטל
ווער האָט עס ניט געקענט?
איצט איז עס פוסט, אָן מענטשן,
אוי די שטיבער פארברענט.
נאָר ס׳איז דאָ א רויטע ארמיי,
האָט זי מיר א פוליעמ׳אָט געגעבן,
שלאָג איך און שלאָג איך די דייטשן
קעדיי אונדזערע פעלקער זאלן פריי לעבן.
אוי, איר וויסטע מענטשן–פרעסער,
אוי, איר דייטשישע באנדיטן!
היי, פולעמיאָט, ציל בעסער
זאָלסט קיין דייטש ניט אויסמיטן.
SHELAKHMONES HITLERN - PURIM GIFTS FOR HITLER
Du bist nit mayn ershter soyne
Ikh hob gehat a sakh azoyne
Kh’vel nor farshraybn oykh dayn nomen
Inem tsetl, vos heybt zikh an mit “Homen”
Homen, Antiukhs, Torkvemada, Krushevan
Hobn di velt farhfisht frier nokh far dir
A langer tsetl “Homen's” iz faran –
S’vet nit steyen keyn papir…
Ir ale hot zikh a tsil geshtelt
Mir optsumekn fun der velt
Nor… nit an aykh iz es gevendt
Stalin vet shoyn kurtsn aykh di hent…
Mayn freydlekh hoyz hostu farbrent,
Mayne tekhter hostu geshendt,
Mayne oyfelekh hostu tsetratn
Un geshvorn mikh oys tsu ratn
Nor vild und narish iz dayn beyzer troymn
Mir lebn! Un veln lebn say-vi-say!
Dayn vister sof vet zayn af Homen’s boym
Ober “am Yisroel khay!!!”
דו ביסט ניט מיין ערשטער סוינע
איך האָב געהאט א סאך אזוינע
כ׳וועל נאָר פארשרייבן אויך דיין נאָמען
אינעם צעטל, וואָס הייבט זיך אן מיט „המן“
המן, אנטיוכס, טאָרקוועמאדא, קרושעוואן
האָבן די וועלט פארהפישט פריער נאָך פאר דיר
א לאנגער צעטל „המן'ס“ איז פאראן –
ס׳וועט ניט סטייען קיין פאפיר…
איר אלע האָט זיך א ציל געשטעלט
מיר אָפצומעקן פון דער וועלט
נאָר...ניט אן אייך איז עס געווענדט
סטאלין וועט שוין קורצן אייך די הענט…
מיין פריידלעך הויז האָסטו פארברענט,
מיינע טעכטער האָסטו געשענדט,
מיינע אויפעלעך האָסטו צעטראטן
און געשוואָרן מיך אויס צו ראטן
נאָר ווילד און נאריש איז דיין בייזער טרוימן
מיר לעבן! און וועלן לעבן סיי–ווי–סיי!
דיין וויסטער סאָפ וועט זיין אפ המן׳ס בוים
!אבער „עם ישראל חי!!!“
TAYBLS BRIV - TAYBL'S LETTER TO HER HUSBAND AT THE FRONT
Zits ikh mir in masterskaye
Ba mayn liber ney-mashin.
G’du, mayn man, tsvishn heldn,
Shpanst on dortn af berlin.
Ney ikh Hitlern makhrikhim
Zing a lidele un shtep.
Mishenyu, ahin vest kumen
Shpalt zey alemen di kep.
Hak zey, brok zey on rakhmones,
Far undz ale nem nekome.
Ale daytshn megn lign
Tif, gor tif in der adome.
Mishe! Toyt zey bizkl eynem
Zoln zey zikh nit umkern,
Vider undzer frayen lebn
Undzer freyd un ru nit shtern.
Mir zaynen ersht nekhtn gegangen
(gezegns-lid)
זיץ איך מיר אין מאסטערסקאיע
בּא מיין ליבּער ניי–מאשין.
ג׳דו, מיין מאן, צווישן העלדן,
שפאנסט אָן דארטן אפ בּערלין.
ניי איך היטלערן מאכריכים
זינג א לידעלע און שטעפ.
מישעניו, אהין וועסט קומען
שפאלט זיי אלעמען די קעפ.
האק זיי, בּראָק זיי אָן ראכמאָנעס,
פאר אונדז אלע נעם נעקאָמע.
אלע דייטשן מעגן ליגן
טיף, גאָר טיף אין דער אדאָמע.
מישע! טויט זיי בּיזקל איינעם
זאָלן זיי זיך ניט אומקערן,
ווידער אונדזער פרייען לעבּן
אונדזער פרייד און רו ניט שטערן.
MISHA TSERAYST HITLERS DAYTCHLAND - MISHA TEARS APARTS HITLER'S GERMANY
Taybele mayn froy, zay visn,
Itst bin ikh in Mizrekh-Praysn.
Mirn gikh shoyn op pits-pitslekh
Hitlers Daytshland tseraysn.
Mirn oykhet zey farnikhtn
Vi undz zey hobn masnuvayz
Taybl mayne, du zolst zen,
Vi zey loyfn vi di mayz.
Vi farsamte mayz zey loyfn
In di lekher, in di shpaltn,
Mirn ober zey opzukhn
Un zey zoln nit bahaltn.
Mirn gikh shoyn gikh oysratn
Aldos beyz, di broyne tsore.
Mirn Hitlern dershlogn,
Vi vilde khaye in ir nore.
Dan vet keyner shoyn nit shtern,
Undzer glik un undzer ru.
Hob geduld, mayn tayer vibl,
Nokh a kapele vart tsu.
טייבּעלע מיין פרוי, זיי וויסן,
איצט בין איך אין מיזרעך–פרייסן.
מירן גיך שוין אָפ פיץ–פיצלעך
היטלערס דייטשלאנד צערייסן.
מירן אויכעט זיי פארניכטן
ווי אונדז זיי האבּן מאסנוווייז.
טייבּל מיינע, דו זאלסט זען,
ווי זיי לויפן ווי די מייז.
ווי פארסאמטע מייז זיי לויפן
אין די לעכער, אין די שפאלטן
מירן אָבער זיי אָפזוכן
און זיי זאָלן ניט בּאהאלטן.
מירן גיך שוין גיך אויסראטן
אלדאָס בּייז, די בּרוינע צאָרע.
מירן היטלערן דערשלאָגן,
ווי ווילדע כייע אין איר נאָרע.
דאן וועט קיינער שוין ניט שטערן,
אונדזער גליק און אונדזער רו.
האָבּ געדולד, מיין טייער וויבּל,
נאָך א קאפעלע ווארט צו.
CHUVASHER TEKHTER - DAUGHTERS OF CHUVASHIA
Mikh fregn di shtern: “Zog verter!
Ver epes marshirt shpet banakht?”
An entfer: “tshuvasher tekhter
greytn zikh geyn in shlakht.”
“Hert nor vi fest zeyer trit,
vi’s klingt undzer zig inem gang
vi atik zi iz zeyer lid,
vi freydiks iz dos gezang.”
Vunken zikh iber di shtern:
“Mir hobn azoyns nit gezen,
Vos zingen zey lomir oyshern,
Un mut in shlakht arayn geyen.”
Un es hern di shtern in himl:
“Mir hobn a shvue gegebn
nit ruen nit khapn keyn driml
nit shoynen afile dos lebn.”
“Mir muzn di sonim farvistn
mir hobn gehoybn di hant,
a toyt far a toyt di fashistn
far Stalin, di krig, farn land!”
Di lid hot zikh nor vos geendikt
a shtern hot zikh opgerisn
vi glaykh funem himl geshikt
di tshavashsker tekhter bagrisn
מיך פרעגן די שטערן: „זאָג װערטער
װער עפעס מארשירט שפעט באנאכט?“
אן ענטפער: „טשוװאשער טעכטער
„גרייטן זיך גיין אין שלאכט.“
„הערט נאָר װי פעסט זייער טריט,
„װי'ס קלינגט אונדזער זיג אינעם גאנג
„װי אטיק זי איז זײער ליד,
„װי פרײדיקס איז דאָס געזאנג.“
װונקען זיך איבער די שטערן:
„מיר האָבן אזוינס ניט געזען,
„װאָס זינגען זיי לאָמיר אויסהערן,
און מוט אין שלאכט אריין גײען.“
און עס הערן די שטערן אין הימל:
„מיר האָבן א שװוע געגעבן
„ניט רוען ניט כאפן קיין דרימל
„ניט שוינען אפילע דאס לעבן.“
„מיר מוזן די סאָנים פארװיסטן
„מיר האָבן געהױבן די האנט,
„א טויט פאר א טויט די פאשיסטן
„פאר סטאלין, די קריג, פארן לאנד!“
די ליד האָט זיך נאָר װאָס געענדיקט
א שטערן האט זיך אפגעריסן
װי גלײך פונעם הימל געשיקט
די טשאװאשסקער טעכטער באגריסן
MAMES GRUV - MY MOTHER'S GRAVE
Ikh gey avek fun mayn muters grub
Un keynmol mame, vel ikh nit kumen tsu dir.
Oy, ver-zhe, mame, vet mikh ufvekn
Oy, ver-zhe, mame, vet mikh tsudekn
Der morgnshtern vet dikh ufvekn,
Der regnblat vet dikh tsudekn
Ikh gey arum, vi di shof in feld
Un keynmol ken ikh nit kumen tsu keyn breg.
Mayn mamen hob ikh mer shoyn nit gezen,
Fartribn hot men zi fun yener zayt breg
Nor gikh vet zayn a sof tsu di laydn bitere,
Gikh vet nemen shoyn tsu zey an ek.
איך גיי אוועק פון מיין מוטערס גרובּ
און קיינמאל מאמע, וועל איך ניט קומען צו דיר.
אוי, ווער–זשע, מאמע, וועט מיך אופוועקן
אוי, ווער–זשע, מאמע, וועט מיך צודעקן
דער מאָרגנשטערן וועט דיך אופוועקן,
דער רעגנבלאט וועט דיך צודעקן
איך גיי ארום, ווי די שאָף אין פעלד
און קיינמאל קען איך ניט קומען צו קיין בּרעג.
מיין מאמען האָבּ איך מער שוין ניט געזען,
פארטריבּן האט מען זי פון יענער זייט ברעג
נאר גיך וועט זיין א סאָף צו די ליידן ביטערע,
גיך וועט נעמען שוין צו זיי אן עק
BABI YAR
Gey ikh mir fun front mit a groyser freyd,
Vos ikh bin geblibn lebn.
/: Oy, vi ikh gey arayn in shtot un freg op mayne eygene
Entfert men mir keyner z’nit geblibn :/
Bin ikh geblibn shteyn mit a groys geveyn
Ikh hartsn iz geefnt zikh a vind
/: Oy, ikh a voser zayt ikh gib a kuk, shteln mir zikh por –
Mayn vayb mit mayn eynuneynsik kind. :/
Vos iz dos far eyn tsorn af undz gevorn
Vos iz dos far a groyser gzar?
/: Oy, fun dem groysn tsorn, zaynen fil mentshn avekgeforn
Di farblibene zaynen avek in Babi-Yar. :/
Baynakht un baytog hobn geklagt avtometn.
Di mentshn hobn gezen far zikh dem toyt
/: Oy, blut hot zikh gegosn fun ale zaytn.
Fun blut iz di erd gevorn royt. :/
Der groyser veytek iz af eybik farblibn,
Vos der daytsh hot fargosn blut
/: Oy, mit undzere trern zol di erd farshlosn vern
Az di lebedike zol shoyn vern gut. :/
Ober undzere soyne zukht vi er nokh azoyne
Er vil mit zey makhn eyn hant,
/: Oy, vi lang vi zey veln lebn veln zey dos nit derlebn
Zey veln keynmol nit zayn in undzer land. :/
גיי איך מיר פון פראָנט מיט א גרויסער פרייד,
וואָס איך בין געבליבן לעבן.
/ : אוי, ווי איך גיי ארײַן אין שטאָט און פרעג אָפ מײַנע אייגענע
ענטפערט מען מיר קיינער ז׳ניט געבליבנ. : /
בין איך געבליבן שטיין מיט א גרויס געוויין
אין הארצן איז געעפנט זיך א ווינד
/ : אוי, אין א וואָסער זײַט איך גיב א קוק, שטעלן מיר זיך פאָר –
מײַן ווײַב מיט מײַן איינאוניינסיק קינד. : /
וואָס איז דאס פאר איין צאָרן אויף אונדז געוואָרן
וואָס איז דאס פאר א גרויסער גזאר?
/ : אוי, פון דעם גרויסן צאָרן, זײַנען פיל מענטשן אוועקגעפאָרן
די פארבליבענע זײַנען אוועק אין באבי–יאר. : /
בײַנאכט און בײַטאָג האָבן געקלאפט אווטאָמעטן.
די מענטשן האבן געזען פאר זיך דעם טויט
/ : אוי, בלוט האָט זיך געגאָסן פון אלע זײַטן.
פון בלוט איז די ערד געוואָרן רויט. : /
דער גרויסער ווייטעק איז אויפ אייביק פארבליבן,
וואָס דער דײַטש האָט פארגאָסן בלוט
/ : אוי, מיט אונדזערע טרערן זאָל די ערד פארשלאָסן ווערן
אז די לעבעדיקע זאָל שוין ווערן גוט. : /
אָבער אונדזערע סוינע זוכט ווי ער נאָך אזוינע
ער וויל מיט זיי מאכן איין האנט,
/ : אוי, ווי לאנג ווי זיי וועלן לעבן וועלן זיי דאס ניט דערלעבן
זיי וועלן קיינמאל ניט זיין אין אונדזער לאנד. : /
TULCHIN
Kumt khatsh eynmol nor dermanen
Undzer frierdike tsayt
Undzer mazl, undzer lebn,
Vos hot undz amol gesheynt.
Undzer muke, undzer veynen
Z’on a shir un on an ek
Oy, oy, mayne yunge yorn
Geyen itst bam daytsh avek.
Nor arum di yunge beymer
Voksn, tsviten, vern grin.
Hot amol azoy getsvitet,
Undzer lebn in tultshin.
Kumt di tsayt, un fun di beymer
Flit der sheyner tsvit arop.
Punkt azoy dos likhtik lebn
Git ba undz a tsvite op.
Vu du shteyst nit, vu du geyst nit,
Goymen mentshn afn veg…
S’vet nor sheynen undzer lebn
Vi in di frierdike teg.
Oy, di elnte yesoymim,
Blonken zikh aleyn arum.
Un dos blutik vort “geshtorbn”
Vu du kumst, iz umetum.
Mentshn faln vi di flign,
Nor far hunger un far kelt.
Undzer muke, undzer tsorn
Vist vet di gantse velt.
Keyn mol zol nit zayn farfaln
Dos umshuldik yidish blut
Vos se vet atsind fargisn
In eyrope baym bandit.
Nor dervayl se goymen mentshn
In petshere afn veg
Loz undz sheynen likhtik lebn
Fun di frierdike teg.
Lomir etfern di merder,
Brider, mit a vidershtand,
Lomir brider zikh bazorgn
Mit vintovkes in der hant.
Vu me kon nor – onton tsores,
Undzer beyzn vildn faynt,
Im farbitern dos lebn,
Vist un fintster zol im zayn!
קומט כאטש איינמאָל נאָר דערמאנען
אונדזער פריערדיקע צייט
אונדזער מאזל, אונדזער לעבן,
וואָס האָט אונדז אמאָל געשיינט.
אונדזער מוקע, אונדזער וויינען
ז׳אָן א שיר און אָן אן עק
אוי, אוי מיינע יונגע יאָרן
גייען איצט באם דייטש אוועק.
נאָר ארום די יונגע ביימער
וואָקסן, צוויטען, ווערן גרין.
האָט אמאָל אזוי געצוויטעט,
אונדזער לעבן אין טולטשין.
קומט די צייט, און פון די ביימער
פליט דער שיינער צוויט אראָף.
פונקט אזוי דאָס ליכטיק לעבן
גיט בא אונדז א צוויטע אָפ.
ווו דו שטייסט ניט, ווו דו גייסט ניט,
גוימען מענטשן אפן וועג…
ס׳וועט נאָר שיינען אונדזער לעבן
ווי אין די פריערדיקע טעג.
אוי, די עלנטע יעסוימים
בלאָנקען זיך אליין ארום.
און דאָס בלוטיק וואָרט „געשטאָרבן“
ווו דו קומסט, איז אומעטום.
מענטשן פאלן ווי די פליגן,
נאָר פאר הונגער און פאר קעלט.
אונדזער מוקע, אונדזער צאָרן
וויסן וועט די גאנצע וועלט.
קיין מאָל זאָל ניט זיין פארפאלן
דאָס אומשולדיק יידיש בלוט
וואָס סע וועט אצינד פארגיסן
אין אייראָפע ביים באנדיט
נאָר דערווייל סע גוימען מענטשן
אין פעטשערע אויפן וועג
לאָז אונדז שיינען ליכטיק לעבן
פון די פריערדיקע טעג.
לאָמיר עטפערן די מערדער,
ברידער, מיט א ווידערשטאנד,
לאָמיר ברידער זיך באזאָרגן
מיט ווינטאָווקעס אין דער האנט.
ווו מע קאָן נאָר – אָנטאָן צאָרעס
אונדזער בייזן ווילדן פיינט,
אים פארביטערן דאס לעבן,
וויסט און פינצטער זאָל אים זיין!
A SHTUREMVINT - A STORM WIND
A shturem-vint, a shturem-vint
Mit dunern un blitsn,
Af der velt vet vern shtil,
Az m’vet oysgizshen di fritsn.
A shlaksregn, a shlaksregn,
Fartrunken ale vegn.
Vi lang s’vet koyen der fashist,
Veln zayn geshlegn.
A hogl falt, a hogl falt,
Fun fayer, pekh un shvebl,
Bizvanen Hitler otemt nokh,
Nit nikhe iz dos lebn.
Der mabl gist, un gist, un gist,
Di khmares angetsoygn,
Ven s’vet farshvenken ale shlek,
Vet aroys der regnboygn
א שטורעם–ווינט, א שטורעם–ווינט
מיט דונערן און בליצן,
אף דער וועלט וועט ווערן שטיל,
אז מ׳וועט אויסגיזשען די פריצן.
א שלאקסרעגן, א שלאקסרעגן,
פארטרונקען אלע וועגן.
ווי לאנג ס׳וועט קויען דער פאשיסט,
וועלן זײַן געשלעגן.
א האָגל פאלט, א האָגל פאלט
פון פײַער, פּעך און שוועבל,
ביזוואנען היטלער אָטעמט נאָך,
ניט ניכע איז דאָס לעבן.
דער מאבל גיסט, און גיסט, און גיסט,
די כמארעס אנגעצויגן,
ווען ס׳וועט פארשווענקען אלע שלעק,
וועט ארויס דער רעגנבויגן.
FIR ZIN - FOUR SONS
Banakht af mayn geleger –
Se nemt mikh nit keyn shlof,
Badenk ikh di geshikhte
Fun alef bizkl tof.
Di velt hot fun retsikhes
Azoyne nit gehert,
Vi der mamzer Hitler
Hot dos tsugeklert.
Es lozt mikh der gedank nit
Tsu ru op keyn minut –
Fir zin af der milkhome
Mayn eygn fleysh un blut.
Zey zaynen inem fayer
Funem ershtn tog biz haynt,
Zey zhaleven keyn klap nit
Dem veremdikn faynt.
Eyner iz in gvardie,
A bokher mit farshtand,
Er iz a held gevorn
Fun dem sovetn–land.
Oy, eyner iz farshnitn,
A yunger boym fun tsvit,
Iz mir, dem altn tatn,
Farumert dos gemit.
Fun der heym farvarfn
Farvaglt fun mayn shtat,
S’zidt in mir der tsorn.
Se brent mikh un se brot.
Oy, vu nemt men koyekh
In maynen shvakhe hent –
Banakht op mayn geleger
Ikh valt bay nakht di koylers
Gebrokhn ruk-un-lend.
Nor biz me vet nit oysshifn
Op zey di letste koyl,
Vet der malekh hamoves,
Nit tsushlisn dos moyl.
Un az der tog vet kumen
Vet zayn di simkhe groys.
Un ikh vel mit a loyb-gezang
Tsu Stalinen aroys.
באנאכט אף מיין געלעגער –
סע נעמט מיך ניט קיין שלאָף,
באדענק איך די געשיכטע
פון אלעף ביזקל טאָף.
די וועלט האָט פון רעציכעס
אזוינע ניט געהערט,
ווי דער מאמזער היטלער
האָט דאס צוגעקלערט.
עס לאזט מיך דער געדאנק ניט
צו רו אָפ קיין מינוט –
פיר זין אף דער מילכאָמע
מיין אייגן פלייש און בלוט.
זיי זיינען אינעם פייער
פונעם ערשטן טאָג ביז היינט,
זיי זשאלעווען קיין קלאפ ניט
דעם ווערעמדיקן פיינט.
איינער איז אין גווארדיע,
א באָכער מיט פארשטאנד,
ער איז א העלד געוואָרן
פון דעם סאָוועטן–לאנד.
אוי, איינער איז פארשניטן,
א יונגער בוים פון צוויט,
איז מיר, דעם אלטן טאטן
פארומערט דאס געמיט.
פון דער היים פארווארפן
פארוואגלט פון מיין שטאט,
ס׳זידט אין מיר דער צאָרן.
סע ברענט מיך און סע בראָט.
אוי, ווו נעמט מען קויעך
אין מיינע שוואכע הענט, –
באנאכט אפ מיין געלעגער
איך וואלט ביי נאכט די קוילערס
געבראָכן רוק–און–לענד.
נאָר ביז מע וועט ניט אויסשיפן
אָפ זיי די לעצטע קויל,
וועט דער מאלעך האמאָוועס
ניט צושליסן דאס מויל.
און אז דער טאָג וועט קומען
וועט זיין די סימכע גרויס.
און איך וועל מיט א לויב–געזאנג
צו סטאלינען ארויס.
KAZAKHSTAN REPRISE
(SEE NOTES TO TRACK 5)
NITSOKHN LID - VICTORY SONG
S’et kumen oykh di ende
Fun laydn un fun peyn.
Vet ir klapn “khotosi”
Un kritsn mit di tseyn,
Vos ir zent azoy shlekht mit undz geven.
To klapt zhe gloz on glezl
Un nemt dos vaybl Reyzl,
Un geyt mit mir a tantsele derfar
Vayn zol fil zikh gisn,
Un bronfn zol tun flisn,
Un mirn geyn a yidishn bulgar;
To zayt zikh mesameyekh
Un trinkt zhe oys vos mer –
Vayl di daytshn merders
Veln mir shoyn mer nit zen –
Dos sovetishe land
Mit der stalinisher hant
Vet vayzn vos es ken.
Trinkt zhe oys lekhaim
Far der royter armey
Un vintshevet zey ale,
Az gezunt zayn zoln zey
Un vintsht dem khaver Stalin
Er zol zayn mit yor asakh
Vayl af der gantser velt
Iz keyner tsu im glaykh
Dos sevetishe land
Mit der stalinisher hant
Vet vayzn vos es ken.
Trinkt zhe oys lekhaim
Far der royter armey
Un vintshevet zey ale,
Az gezunt zoln zey zayn;
Un vintsht dem khaver Stalin,
Er zol zayn mit asakh yor,
Vayl tsu im is af der gantser velt
Iz keyner tsu im glaykh!
ס׳עט קומען אויך די ענדע
פון ליידן און פון פיין.
וועט איר קלאפן „כאָטאָסי“
און קריצן מיט די ציין,
וואָס איר זענט אזוי שלעכט מיט אונדז געווען.
טאָ קלאפט זשע גלאָז אָן גלעזל
און נעמט דאָס ווייבל רייזל,
און גייט מיט מיר א טאנצעלע דערפאר
וויין זאָל פיל זיך גיסן,
און בראָנפן זאָל טון פליסן,
און מירן גיין א יידישן בולגאר;
טאָ זייט זיך מעסאמייעך
און טרינקט זשע אויס וואָס מער –
ווייל די דייטשן מערדערס
וועלן מיר שוין מער ניט זען –
דאָס סאָוועטישע לאנד
מיט דער סטאלינישער האנט
וועט ווייזן וואָס עס קען.
טרינקט זשע אויס לעכאים
פאר דער רויטער ארמיי
און ווינטשעוועט זיי אלע,
אז געזונט זיין זאָלן זיי
און ווינטשט דעם כאווער סטאלין
ער זאָל זיין מיט יאָר אסאך
ווייל אף דער גאנצער וועלט
איז קיינער צו אים גלייך
דאס סעוועטישע לאנד
מיט דער סטאלינישער האנט
וועט ווייזן וואס עס קען.
טרינקט זשע אויס לעכאים
פאר דער רויטער ארמיי,
און ווינטשעוועט זיי אלע,
אז געזונט זאָלן זיי זיין;
און ווינטשט דעם כאווער סטאלין,
ער זאָל זיין מיט אסאך יאָר,
ווייל צו אים איז אף דער גאנצער וועלט
איז קיינער צו אים גלייך!
HOMENS MAPOLE - HAMAN'S DEFEAT
Hitler hot gevolt di yidelekh umbrengen
Oysramen zey fun der velt
Stalinen far yidn gor afhengn
Keyn shum oyskoyfn far gelt.
S’iz farkert gesheen
Er hot di mafole aleyn.
A sheyne reyne khapore
Far dem klal Yisroel.
Tsuzoyg.
Freyt zikh yidn.
Tantst vos gikher!
Zayt tsefridn,
Ir lebt shoyn zikher.
Hitler hot di mafole
Stalin hot di memshole
S’iz far sonem a behole
Un yidn a refole
היטלער האָט געוואָלט די יידעלעך אומברענגען
אויסראמען זיי פון דער וועלט
סטאלינען פאר יידן גאָר אפהענגן
קיין שום אויסקויפן פאר געלט.
ס׳איז פארקערט געשעען
ער האָט די מאפאלע אליין
א שיינע ריינע כאפאָרע
פאר דעם קלאל ייסראָעל.
צוזיוג.
פרייט זיך יידן.
טאנצט וואָס גיכער!
זייט צעפרידן,
איר לעבט שוין זיכער.
היטלער האָט די מאפאָלע
סטאלין האָט די מעמשאָלע
ס׳איז פאר סאָנעם א בעהאָלע
און יידן א רעפאָלע
TSUM NAYEM YOR 1944! - HAPPY NEW YEAR 1944!
Tsu nay yor kon ikh yidelakh a psure aykh anzagn
Genug undz shoyn di yamern genug unz shoyn tsu klagn
Genug shoyn tsu baveynen unzere libe toyte –
Di oyberhant nemt shoyn di armey di royte.
Hitler kon unz hergn nor banakht in kholem.
Azokh un vey vet im zayn az s’vet vern sholem.
Sholem, fridn af der velt
Dem daytshl af tselokhes,
Hitlern varft es in hits un kelt
Un er kon unz kushn nor in…
צו ניי יאר קאָן איך יידעלאך א בשורה אייך אנזאגן
גענוג אונדז שוין די יאמערן גענוג אונז שוין צו קלאגן
גענוג שוין צו באוויינען אונזערע ליבע טויטע –
די אויבערהאנט נעמט שוין די ארמיי די רויטע.
היטלער קאָן אונז הערגן נאר באנאכט אין חלום.
אזאָך און וויי וועט אים זיין אז ס׳וועט ווערן שלום.
שלום, פרידן אף דער וועלט
דעם דייטשל אף צעלאָכעס
היטלערן ווארפט עס אין היץ און קעלט
און ער קאָן אונז קושן נאָר אין...
SOURCE DOCUMENTS
